Tefvizname (Tümü I-XXXI)

-İbrahim Hakkı Erzurumi-

Hak şerleri hayr eyler
Zannetme ki gayr eyler
Arif anı seyreyler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Sen Hakk’a tevekkül kıl
Tefvîz et ve rahat bul(1)
Sabreyle ve razı ol
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Kalbin O’na berk eyle(2)
Tedbîrini terk eyle
Takdîrini derk eyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Hallâk-ı Rahîm O’ldur
Rezzâk-ı Kerîm O’ldur
Fa‘âl-i Hakîm O’ldur
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Bil Kâdiü’l-Hâcât’ı
Kıl O’na münâcâtı
Terk eyle murâdâtı
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Bir işi murâd etme
Olduysa inâd etme
Hak’tandır o reddetme
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Hakk’ın olacak işler
Boştur gam u teşvişler
Ol hikmetini işler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Hep işleri fâyıktır
Birbirine lâyıktır
Neylerse muvâfıktır
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Dilden gamı dûr eyle
Rabbinle huzûr eyle
Tefvîz-i umûr eyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Sen adli zulüm sanma
Teslîm ol oda yanma
Sabret sakın usanma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Deme şu niçin şöyle
Yerincedir o öyle
Bak sonuna sabreyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Hiç kimseye hor bakma
İncitme gönül yıkma
Sen nefsine yan çıkma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Mü’min işi reng olmaz
Akil huyu cenk olmaz
Ârif dili teng olmaz
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Hoş sabır cemîlimdir
Takdîr kefîlimdir
Allah ki vekîlimdir
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Her dilde Â’nın adı
Her canda Â’nın yâdı
Her kuladır imdâdı
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Nâçâr kalacak yerde
Nâgâh açar Ol perde(3)
Dermân ider ol derde
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Her kuluna her anda
Geh kahr u geh ihsanda
Her anda O bir şa’nda(4)
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Geh Mu‘tî u geh Mâni‘
Geh Dârr u gehî Nâfi‘
Geh Hâfid u geh Râfi‘
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Geh abdin eder ârif
Geh eymen u geh hâif
Her kalbi O’dur sârif
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Geh kalbini boş eyler
Geh hulkını hoş eyler
Geh aşkına dûş eyler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Geh sâde u geh rengîn
Geh tab‘ın eder sengîn
Geh hurrem u geh gamgîn
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Az ye az uyu az iç
Ten mezbelesinden geç
Dil gülşenine gel göç
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Bu nâs ile yorulma
Nefsinle dahi kalma
Kalbinden ırağ olma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Geçmişle geri kalma
Müstakbele hem dalma
Hâl ile dahi olma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Her dem anı zikreyle
Zeyrekliği koy şöyle(5)
Hayrân-ı Hak ol söyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Gel hayrete dal bir yol
Kendin unut Â’nı bul
Koy gafleti hâzır ol
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Her sözde nasîhat var
Her nesnede zînet var
Her işte ganîmet var
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Hep remz u işâretdir
Hep gamz u beşâretdir
Hep ayn-ı inâyetdir
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Her söyleyeni dinle
Ol söyleneni anla
Hoş eyle kabul canla
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Bil elsine-i halkı
Aklâm-ı Hak ey Hakkı
Öğren edeb u hulku(6)
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Vallahi güzel etmiş
Billahi güzel etmiş
Tallahi güzel etmiş
Allah görelim netmiş
Netmişse güzel etmiş

Günümüz Türkçesiyle Anlamı:
Bizim şer zannettiğimiz şeylerde hayır vardır. Allah Teala şerlerin, bize kötü gibi görünen şeylerin ardında hayır barındırır. Bunun aksini düşünmemeli. Arif olan kişi de anı yaşar, anı seyreder. Geçmişin ve geleceğin tasasını çekmez. Mevla her ne eylerse güzel eyler, bunu böyle bilmeli. Sen Allah’a tevekkül et, O’na güven. İşlerini O’na bırakıp rahat et. Sabret ve O’ndan gelene razı ol. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler Kalbin Allah’a sermaye et (O’nun uğruna canından geç). Tedbirini terk et. O’nun takdir ettiğini idrak et (razı ol). Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Rahim olan, rahmetiyle muamele eden yaratıcı O’dur. Kerim olan (istemeden ihtiyacımızı bilip veren) Rezzak (rızıklandırıcı) O’dur. Yaptığını hikmetle yapan O’dur. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Hacetleri gideren (ihtiyaçlarını karşılayan), hükme bağlayan Allah’ı bil. O’na yalvarıp yakar. Arzularını terk et. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Bir işi (ille de olsun diye) arzulama. Olduysa inat etme. Allah’htandır o reddetme. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Hakk’ın elindedir işler. Boş yeredir gamlanmak, zihni meşgul etmek. O işleri hikmetle işler. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. İşleri hep üstündür, seçkindir. Birbirine uygundur. Neylerse münasiptir. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Gönlünden gamı tasayı uzaklaştır. Rabbinle huzur bul (huzura dur). İşlerini O’na havale et, bırak. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Sen adaleti zulüm sanma. Teslim ol ateşte yanma. Sabret sakın usanma. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Şu niçin şöyle deme, bu niçin böyle deme. Her şey yerli yerincedir. Sabret sonunu gör. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Hiç kimseye hor bakma, küçümseme. Kimseyi incitme, gönül kırma. Nefsinden taraf olma. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Mümin olan kişi alavere dalavere çevirmez; hileli, yalanlı yanlışlı iş yapmaz. Akıllı olan kişi kavgacı tabiatta olmaz. Arif olan kişinin de gönlü dar olmaz. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Hoşça sabır göstermek benim için güzeldir. Takdir edilen (Allah’ın benim için uygun gördüğü) bana kefildir. Allah’tır vekilim. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Her gönülde O’nun (O Allah’ın) adı, her canda O’nun zikri vardır. Her kula yardımı erişir. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Çaresiz kaldığında, O (Allah) ansızın perde açar, derman olur derdine. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Her kuluna her an kâh kahreder kâh lütfeder. O (Allah) her an bir şe’ndedir (ilahi tasarrufta bulunur). Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. (O Allah ki) kâh Mu‘tî’dir (nimet bahşeden) kâh Mâni‘ (mâni olan), kâh Dârr’dır (zarar eriştiren) kâh Nâfi‘ (fayda eriştiren), kâh Hâfid’dır (zelil eden, alçaltan) kâh Râfi‘ (yücelten). Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Kâh kulunu arif eder. Kâh kutlu mutlu eder (emniyet bahşeder) kâh korkak (korku salar). Her kalbi çekip çeviren O’dur. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Kâh kalbini boş bırakır, kâh yaratılışını güzel eder, kâh aşkına düçar eder. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Kâh sade (gösterişsiz) kâh renkli (albenili, hoş) eder. Kâh mizacını taş gibi sert eder. Kâh neşeli kâh gamlı kederli eder. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Az ye, az uyu, az iç. Beden çöplüğünden geç, takılıp kalma. Gönül gülşenine (gül bahçesi) gelip kon. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Bu insanlarla yorulma. Nefsinle de baş başa kalma. Kalbinden uzak olma. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Geçmişe takılıp kalma, geleceğe dalma, şimdiyle bile olma. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. He an O’nu (Allah’ı) zikret. Uyanıklığı/kurnazlığı bırak şöyle. Hakk’ın hayranı ol söyle: Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Gel bir yol bul hayrete dal. Kendini unut O’nu (Allah’ı) bul. Gafleti bırak hazır ol/huzurda ol/ahirete hazırlıklı ol. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Her sözde nasihat var. Her nesnede ziynet, güzellik var. Her işte ganimet var. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Hep (her şey O’na dair) remiz ve işarettir. Hep göz kırpma ve müjdedir, iyi haberdir. Hep lütuf kaynağıdır. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Her söyleyeni dinle. O söyleteni anla (söyleyene değil söyletene kulak ver). Ve onu can kulağıyla dinleyip hoşça kabul eyle. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. Ey Hakkı, yaratılmışların dillerini bil (zira) Hakk’ın sözleridir onlar. Edebi ve ahlakı da öğren. Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler. VALLAHİ GÜZEL ETMİŞ. BİLLAHİ GÜZEL ETMİŞ. TALLAHİ GÜZEL ETMİŞ. ALLAH GÖRELİM NETMİŞ, NETMİŞSE GÜZEL ETMİŞ.

Şiir Notları:
(1) Tefvîz etmek: İşlerini Allah’a bırakmak ve O’ndan gelene razı olmak. Bir şeyi bir kimsenin üzerine bırakmak, havale etmek, ihale etmek. (2) Berk kelimesinin yaprak, hediye, sermaye, mal gibi anlamları vardır. Burada sermaye anlamını kullandık. Şayet Hazret burada yaprak anlamını kastettiyse bu durumda “Kalbini O’na yaprak gibi aç, yazılana, kaderine razı ol” gibi de düşünülebilir belki, Allahu a‘lem. (3) Sıkıntını giderir gibi de anlayabiliriz, zulmet perdesini kaldırarak bakış açını düzeltir gibi de anlayabiliriz. (4) Burada “şe’nde” yerine sonu üst satırdakilerle uyumlu olsun diye “şa’nda” yazdık. “Külle yevmin hüve fî şe’n” (Rahman, 55/29) O Allah her an yeni şe’ndedir, her an tasarrufta bulunur. (5) Zeyrek: Anlayışlı, zeki, aklı başında, uyanık (kurnaz, açıkgöz). (6) Hulk: Ahlakın müfredidir (tekili). Mamafih lisanımızda ahlak ekseriya müfret makamında kullanılır. Huy, tabiat. Bakınız: Resimli Türkçe Kamus.


Destek ol 
Rastgele Getir